Pył drzewny a bezpieczeństwo wybuchowe

Bagatelizowany pył drzewny

W wielu zakładach stosujących w produkcji materiały drewniane i drewnopochodne wciąż nie docenia się problemu bezpieczeństwa wybuchowego. Mowa tu o dużych stolarniach, producentach brykietu, wytwórniach płyt wiórowych, MDF i HDF, a także zakładach, które do produkcji energii stosują biomasę – miejscach, w których występuje poważne ryzyko pożaru i wybuchu. O ile zjawisko pożaru jest stosunkowo dobrze rozpoznane przez zakładowe służby BHP, o tyle już w przypadku zagrożenia wybuchowego ich świadomość jest stosunkowo niska. Dowiedz się, jakie błędy są najczęściej popełniane w tym obszarze przez wspomniane zakłady.

Firmy “nie widzą”  zagrożenia związanego z wybuchem pyłu drzewnego

Podstawowym problemem, który obserwujemy w zakładach wytwarzających i magazynujących pyły drzewne, jest pomijanie kwestii zagrożenia wybuchem lub też traktowanie go jako tematu mało istotnego. Jeśli zakłady te w ogóle podejmują temat bezpieczeństwa wybuchowego, to najczęściej w sposób wyrywkowy i niezgodny z obowiązującymi przepisami i normami. Przykładowo w wielu zakładach tego typu można spotkać niecertyfikowane, samodzielnie wykonane zabezpieczenia przeciwwybuchowe, które nie spełniają podstawowych wymogów. Oznacza to, iż ich użycie jest niezgodne z obowiązującymi przepisami.

Pył drzewny jest niebezpieczny nie tylko przy magazynowaniu

Innym błędem jest skupianie się tylko i wyłącznie na ochronie zbiorników magazynowych, które choć są istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa wybuchowego, to stanowią jednak tylko mały wycinek całej instalacji produkcyjnej. Przykładowo poważne zagrożenie wybuchem dotyczy również podnośników kubełkowych oraz instalacji odpylających. Niestety ich zakup najczęściej jest realizowany jedynie w oparciu o parametr najniższej ceny. Oznacza to, iż pozbawione są one jakichkolwiek środków zabezpieczających. Co gorsza, wymuszona niską ceną, bardzo mała odporność tych urządzeń na nadciśnienie uniemożliwia ich późniejsze zabezpieczenia przed skutkami wybuchu. W konsekwencji konieczne jest wprowadzenie kosztownych wzmocnień, a w skrajnych przypadkach zakup nowych urządzeń.

Osoby zarządzające zakładami zagrożonymi wybuchem pyłu drzewnego powinny również pamiętać, że linia produkcyjna jest złożonym układem połączonych ze sobą urządzeń. Oznacza to, że wybuch na jednym odcinku instalacji może przenieść się na pozostałe jej elementy, doprowadzając do tzw. wtórnych wybuchów.

Jak postępować z pyłem drzewnym względem wymagań Dyrektywy ATEX?

Pierwszy krok dla istniejących zakładów – audyt ATEX

Pierwszym najważniejszym krokiem jest wykonywanie audytu ATEX zakładu produkcyjnego. Ekspert ds. bezpieczeństwa wybuchowego oceni zagrożenie, obejrzy instalację, zobaczy jak wygląda w praktyce dotychczasowe podejście firmy do bezpieczeństwa wybuchowego. Raport z takiego audytu zawiera propozycję działań, które firma powinna podjąć w celu zminimalizowania ryzyka wybuchu pyłu drzewnego. Co istotne, działanie te będą zawierać propozycję priorytetów, a także mogą już proponować konkretną koncepcję zabezpieczenia istniejących instalacji.

Pierwszy krok dla nowo powstających zakładów – ocena ryzyka wybuchu

W przypadku nowo powstających instalacji ocenę ryzyka wybuchu należy wykonać jeszcze na etapie projektowania. Takie działanie pozwala określić i wyeliminować newralgiczne punkty instalacji jeszcze przed przystąpieniem do zakupu maszyn i urządzeń oraz przed rozpoczęciem budowy. Na tym etapie możliwe jest również wdrożenie nowych rozwiązań. I tak np. jednym z kluczowych rozwiązań zapobiegających powstawaniu stref zagrożonych wybuchem są prawidłowo zaprojektowane, wykonane i zabezpieczone instalacje odpylania oraz centralnego odkurzania. Rozwiązania te nie tylko zwiększają bezpieczeństwo pracy, ale również ograniczają koszty związane z zakupem urządzeń przeznaczonych dla odpowiednich stref zagrożenia wybuchem.

Drugi krok – od koncepcji po realizację zabezpieczenia instalacji przed wybuchem pyłu drzewnego

Wspomniana wyżej koncepcja zabezpieczenia instalacji przed wybuchem pyłu drzewnego powinna w kolejnym kroku być doprecyzowana, a następnie zrealizowana. Co oznacza “doprecyzowana”? Otóż najczęściej to stworzenia koncepcji używamy parametrów wybuchowości (w tym przypadku dla pyłu drzewnego) pochodzących z dostępnych baz danych. Natomiast ostateczna koncepcja musi być już oparta o rzeczywiste parametry wybuchowości pyłu drzewnego pochodzącego z ochranianej instalacji. Po uwzględnieniu tych obliczeń można przystąpić do procesu dostawy, montażu i uruchomienia zabezpieczeń przecwwybuchowych.

Trzeci krok – odsprzęganie wybuchu pyłu drzewnego

W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że nawet najlepsze systemy przeciwwybuchowe nie spełnią swojego zadania, jeśli nie będą uzupełnione o układy tzw. odsprzęgania/odcinania wybuchu. Rozwiązania te mają za zadanie powstrzymać rozprzestrzenianie się wybuchu na pozostałą część instalacji.

Ochrona przed wybuchem pyłu drzewnego w praktyce

W niektórych zakładach borykających się z zagrożeniem wybuchu pyłu drzewnego obserwujemy stopniową zmianę podejścia do problemu bezpieczeństwa. Przykładowo, GRUPA WOLFF zrealizowała zlecenie na rzecz jednego z największych producentów autobusów. W zakresie złożonego zamówienia była wymiana starej instalacji odpylającej na nową, spełniającą rygorystyczne wymagania wewnętrzne inwestora, jak i Dyrektywy ATEX. Warto nadmienić, że dotychczasowo użytkowany filtr zabezpieczony został za pomocą paneli dekompresyjnych, pomimo iż urządzenie było zlokalizowane pośrodku hali produkcyjnej. W przypadku eksplozji dekompresja ciśnienia oraz wyrzut kuli ognia nastąpiłyby do wnętrza hali produkcyjnej. Efekt takiego zdarzenia jest trudny do przewidzenia.

Proces wymiany przedmiotowej instalacji odpylającej nie należał do łatwych zadań. Wynikało to z faktu, iż prace demontażowe oraz montażowe odbywały się w czasie normalnej pracy zakładu.

Jednostka filtracyjna o wydajności 18500 m³/h pozwoli obsłużyć kilkanaście stanowisk roboczych przeznaczonych do cięcia i dalszej obróbki elementów drewnianych, jak i pokrytych różnego typu tworzywami. Ze względu na miejsce montażu jednostki odpylającej (środek zakładu), jak i różnorodność pyłów stwarzających zagrożenie wybuchowe, projekt i wykonanie nowej instalacji odpylającej zostały zrealizowane w ramach Dedykowanego Systemu Bezpieczeństwa Wybuchowego – autorskiego programu GRUPY WOLFF, umożliwiającego dostosowanie urządzeń, instalacji oraz zakładów produkcyjnych do wymogów bezpieczeństwa wybuchowego. W celu zapewniania właściwego poziomu bezpieczeństwa w ramach nowej instalacji zastosowano następujące rozwiązania:

1. Jednostka filtracyjna, jak również instalacja rurowa (do punktu montażu układu odsprzęgającego) zostały dostarczone w wykonaniu odpornym na zredukowane ciśnienie wybuchu.
2. Instalacja odpylania została wyposażona w system przeciwwybuchowy oparty na następujących rozwiązaniach:

• system detekcji i gaszenia iskier,
• suchy pion,
• system tłumienia wybuchu,
• układy odsprzęgania wybuchu w postaci dozownika celkowego w wykonaniu odpornym na zredukowane ciśnienie wybuchu (wylot z filtra) oraz butli HRD (kanał brudnego powietrza).

W trakcie realizacji prac na obiekcie zebraliśmy materiały, na podstawie których zostanie opracowany artykuł prezentujący nowe, kompleksowe podejście do kwestii bezpieczeństwa wybuchowego w przemyśle. Wierzymy, że będzie miał on istotny wpływ na zmianę świadomości użytkowników instalacji procesowych w zakresie bezpieczeństwa wybuchowego i procesowego.